„U narednih šest meseci rusko-srpski tim za humanitarno deminiranje, među kojima su i stručnjaci za vanredne situacije, očistiće neeksplodirane eksplozivne naprave sa oko 606.000 kvadratnih metara”, saopštila je pres-služba ruskog Ministarstva.
Kako se navodi, eksperti za deminiranje bombi radiće oko objekta za skladištenje vojne municije kod Paraćina. Podsetimo, požar koji se 19. oktobra 2006. godine dogodio u vojnom skladištu Karađorđevo brdo kod Paraćina aktivirao je oko 3.500 tona municije i u tom incidentu je lakše povređeno dvadesetak građana.
Kako je saopštio Srpsko-ruski humanitarni centar, zemljište će biti razminirano u projektu „Ćuprija-2”.
„Projekаt se sprovodi već jedanaest godina u sklopu progrаmа pomoći Rusije Srbiji u čišćenju teritorije od neeksplodirаnih ubojitih sredstаvа. Odred je zа sve ove godine očistio 6.121.439 kvadrata teritorije Srbije, a pronаđeno je i uništeno 13.160 neeksplodirаnih ubojitih sredstаvа“, stoji u saopštenju.
Smotri pripadnika Rusko-srpskog odreda na Karađorđevom brdu i početku razminiranja prisustvovali su predstavnici Centrа zа rаzminirаnje, agencije „Emercom-Demining“, Srpsko-ruskog humаnitаrnog centra iz Niša, opština Pаrаćin i Ćuprija.
Humanitarni program za deminiranje u Srbiji pokrenut je 2008. godine, nakon što su rusko Ministarstvo za vanredne situacije i Ministarstvo unutrašnjih poslova Srbije potpisali sporazum.
„Ove godine nastavićemo da pomažemo Srbiji u uklanjnaju mina“, navodi se u saopštenju ruskog Ministarstva za vanredne situacije.
Direktor Srpsko – ruskog humanitarnog centra u Nišu Bojan Glamočlija objašnjava da se rusko – srpski odred za humanitarno razminiranje zapravo vodi kao privremena snaga i sredstvo“ Centra. On ističe i da je saradnja sa ruskim deminerima preteča Srpsko-ruskog humanitarnog centra, jer se posle njihovih prvih dolazaka u Srbiju rodila ideja o osnivanju Centra.
Kakvo je stanje na terenu?
Problemi u vezi sa humanitarnim razminiranjem u Srbiji su brojni, a brzina njihovog rešavanja zavisi od obezbeđenja sredstava za razminiranje.
Srbija je potpisnica Otavske konvencije, što znači da do 2019. godine mora da postane zemlja bez mina, međutim, nije sigurno da će se to i dogoditi zbog nedostatka novčanih sredstava. Zbog toga je dragocena pomoć koju Srbija dobija od Rusije, SAD i drugih država.
Procenjuje se da je za čišćenje Srbije od mina potrebno 2,5 miliona evra, isto toliko za uklanjanje kasetnih bombi na oko 2.500 kvadratnih metara, a tu su i problemi sa avio-bombama na više od 150 lokacija. U poslednjih jedanaest godina od eksplozivnih naprava očišćeno je oko 6,1 miliona kvadratnih metara u Srbiji, a otkriveno i uništeno ukupno 13.160 neeksplodiranih mina.
Za usklađivanje poslova u vezi sa humanitarnim razminiranjem, u Srbiji je 2002. godine osnovan Centar za razminiranje kao samostalni državni organ. Prilikom osnivanja Centra, predstavnici relevantnih međunarodnih organizacija su tražili da se Centar za razminiranje u Srbiji, kao i u drugim zemljama u regionu, formira kao samostalni državni organ, izvan takozvanih „ministarstava sile“ (Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo odbrane). Tom prilikom je nedvosmisleno ukazano da samo ukoliko Centar bude civilni organ, koji nije u sastavu pomenutih ministarstava, može računati na pomoć međunarodnih organizacija i donatora.
Centar za razminiranje u Srbiji, pored ostalog, obavlja izviđanje lokacija za koje se sumnja da su zagađene kasetnom municijom, minama i drugim neeksplodiranim ubojitim sredstvima (NUS), izrađuje projekte za razminiranje, dostavlja ih donatorima ili međunarodnim fondacijama radi obezbeđenja donacija za njihovu realizaciju, vrši kontrolu kvaliteta razminiranja, obavlja međunarodnu saradnju, stara se o sprovođenju međunarodnih standarda i izvršavanju međunarodnih ugovora…
Utvrđeno je da je u toku bombardovanja 1999. godine NATO delovao kasetnim bombama na više stotina lokacija u 16 opština u Srbiji, ne računajući opštine na Kosovu i Metohiji. (Grad Niš – opština Medijana i opština Crveni Krst, Kraljevo, Brus, Preševo, Bujanovac, Kuršumlija, Raška, Gadžin Han, Tutin, Sjenica,Čačak, Vladimirci, Knić, Stara Pazova i Sopot).
U toku i neposredno nakon bombardovanja, policija i vojska Srbije je uklanjala neeksplodiranu kasetnu municiju koja se nalazila na površini zemlje što je značajno uticalo na smanjenje broja stradalih, pre svega, dece. S obzirom da tom prilikom nije otkrivana i uništavana neeksplodirana kasetna municija koja je prodrla u zemlju, taj posao se sada obavlja kako bi se u potpunosti osigurala bezbednost ljudi.
Procenjuje se da se na teritoriji Republike Srbije kasetna municija još uvek nalazi na površini od oko 2.500.000 m2. Pretpostavlja se i da se, od bombardovanja 1999. godine, neekplodirane avionske bombe-rakete nalaze na teritoriji R Srbije na oko 150 lokacija u zemlji na dubini i do 20 metara.
Krajem 2009. godine, Centar je došao do saznanja da se uz administrativnu liniju sa Kosovom i Metohijom nalaze razne vrste mina. Centar je, uz pomoć Norveške narodne pomoći (NPA) i ITF-a, obavio izviđanje na tom prostoru. Utvrđeno je da se mine u Bujanovcu i Preševu nalaze na 10 lokacija, ukupne površine od oko 3.500.000 m2.
Centar je pripremio više projekata za razminiranje i u 2012. godini, nakon lobiranja kod ITF-a i drugih donatora, obezbeđena su sredstva za realizaciju dva projekta Centra, i to jednog u Preševu, površine od 88.032 m2, za čiju realizaciju je sredstva, preko ITF-a, izdvojila Vlada SAD, i jednog u Bujanovcu, površine od 75.987 m2, za čiju realizaciju je sredstva, preko ITF-a, izdvojila Savezna Republika Nemačka, navodi se u zvaničnom saopštenju Centra.
U toku 2014. godine realizovana su dva projekta Centra za razminiranje za čiju realizaciju je sredstva, preko ITF-a, obezbedila Vlada SAD, u opštini Preševo, ukupne površine od 270.616 m2.
U toku 2017. godine realizovan je projekat Centra za razminiranje u opštini Bujanovac, ukupne površine 275.800 m2, za čiju realizaciju je sredstva izdvojila Vlada Republike Srbije, a koja su, preko ITF-a, uvećana sredstvima Vlade SAD.
Aprila 2018. godine realizovan je projekat Centra za razminiranje, takođe u opštini Bujanovac, ukupne površine 113.600 m2, za čiju realizaciju je sredstva izdvojila Vlada Republike Srbije, a koja su, preko ITF-a, uvećana sredstvima Vlade SAD. Sumnja se da se u Bujanovcu mine nalaze na još oko 2.300.000 m2, a izviđanje na tom prostoru radi potvrđivanja ili odbacivanja sumnji o njegovoj miniranosti biće obavljeno u narednom periodu.
Od bombardovanja naše zemlje 1999. godine, neeksplodirane avionske bombe-rakete nalaze se i u reci Savi i reci Dunav. Sumnja se da se u reci Savi na području sela Jamena nalaze improvizovane minske naprave zaostale iz perioda sukoba 1991-1995. godine.
U Đerdapskoj klisuri na Dunavu, na teritoriji Srbije, u blizini Prahova, 1944. godine potopljeni su nemački ratni brodovi sa protivbrodskim minama i drugim ubojitim sredstvima. Na ovoj lokaciji je 2006. godine obavljeno izviđanje i utvrđeno je da su tu potopljena 23 broda, a da se na 4 broda nalaze protivbrodske mine i drugi NUS, koji otežavaju plovidbu brodova tim delom Dunava i predstavljaju stalnu opasnost za ljude i životnu sredinu..
Međunarodna saradnja
Centar za razminiranje ostvaruje međunarodnu saradnju sa brojnim subjektima.Saradnja sa ITF-om, kao i regionalna saradnja kroz razne forme rada Saveta za koordinaciju protivminskog delovanja u jugoistočnoj Evropi, čiji je Centar član, daje dobre rezultate.
Nakon osnivanja Centra, ITF je snažno podržao Centar u prvo vreme obezbeđujući donacije za obuku kadrova, tehničko opremanje i izviđanje minski sumnjivog prostora, a već 2003. godine počeo je sa finansiranjem projekata za humanitarno razminiranje. ITF i Centar su potpisali Memorandum o razumevanju kojim se dalje unapređuje saradnja između njih.
Centar je uspostavio saradnju i sa Ministarstvom za vanredne situacije Ruske Federacije i ruskom državnom agencijom „Emercom“, koja već devetu godinu, kao pomoć Rusije našoj zemlji, obavlja razminiranje u Srbiji.
Centar i ruska državna agencija „Emercom“ su potpisali Memorandum o uzajamnom razumevanju kojim su stvorene pretpostavke za realizaciju Programa humanitarnog razminiranja u Srbiji, koji finansira Rusija.
Ruska državna agencija „Emercom “ je 2009., 2010., 2011., 2012., 2013., 2014., 2015., 2016. i 2017. godine, kao pomoć Rusije našoj zemlji u oblasti humanitarnog razminiranja, prema projektima i uz nadzor Centra, obavila razminiranje na 11 lokacija u Paraćinu, ukupne površine od 5.380.060 m2, na kojima je pronađeno i uništeno 12.710 komada raznih vrsta NUS-a.
